Systeemcamera: 5 belangrijke tips voor het kopen van systeemcamera's

Voordat we dieper ingaan op alle mogelijkheden, typen en soorten systeemcamera’s, gaan we eerst even terug naar de basis.

Stap 1. Wat is een systeemcamera?

De systeemcamera is qua look and feel vaak vergelijkbaar met een reguliere compactcamera, maar heeft wel de mogelijkheid objectieven te verwisselen. Dat maakt je fotografievrijheid oneindig veel groter. Bovendien resulteert het in een vaak bewonderenswaardige beeldkwaliteit, met prachtige onscherpte op de achtergrond (bokeh), hoewel hierbij het een en ander natuurlijk sterk afhangt van de lens die je zelf op de systeemcamera schroeft

Maar dat is tegelijkertijd juist het mooie. Was die flexibiliteit vroeger voorbehouden aan mensen die grote, logge spiegelreflexcamera’s meesjouwden, kan nu Jan met de pet ook eenvoudig geweldige foto’s maken. Althans, qua beeldkwaliteit dan. De fotograaf bepaalt nog altijd het kader, de vorm en stijl en daarmee voor het grootste gedeelte het eindresultaat. Het is niet de camera die de foto maakt, maar de fotograaf. Het lijkt een naar cliché, maar wordt regelmatig vergeten. In winkels prijzen verkopers je vaak de duurste modellen en typen aan, om zo ‘de beste foto te krijgen’, maar dat is voor meeste mensen volstrekt onnodig. Euro’s besparen? Dan is het is als eerste belangrijk om te bepalen wat voor een fotograaf je bent of wil worden. Wil je wat leren van fotografie of juist niet?

Ik twijfel tussen een spiegelreflexcamera en een systeemcamera. Wat nu?

Dat ligt echt aan het gebruik. Spiegelreflexcamera's zijn hele uitgebreide camera’s met meer opties dan een mens lief is. De systeemcamera is vaak wat eenvoudiger. Daardoor is ‘ie wat meer geschikt voor de hobbyist die graag op vakantie of in en om het huis fotografeert. De spiegelreflexcamera vereist dus wat meer kennis - al doen fabrikanten graag anders geloven. Je kunt weliswaar volledig automatisch fotograferen, maar dit soort digitale camera's is daar eigenlijk niet voor gemaakt. Ook is er nog altijd een verschil in beeldkwaliteit, doordat systeemcamera’s (vaak) kleinere sensoren hebben dan DSLR’s. Wij hebben een uitgebreid artikel geschreven waarin we de voor- en nadelen van beide camera's naast elkaar zitten, getiteld: systeemcamera of spiegelreflexcamera?

Lenzen verwisselen? Huh? Da’s toch een spiegelreflexcamera?

Bij het wisselen van objectieven denkt men al snel aan de spiegelreflexcamera. Maar dat is echter een compleet ander productcategorie dan de systeemcamera’s waar we het in deze koopgids over hebben. Het verschil tussen de twee kun je lezen in het artikel: systeemcamera of spiegelreflexcamera? Een systeemcamera heeft geen spiegel aan boord, waardoor het apparaat een flink stuk kleiner is dan een DSLR. Dat heeft ook een aantal nadelen, waarbij de belangrijkste het verschil in sensor is. Die is op een systeemcamera over het algemeen een stuk kleiner dan een willekeurige DSLR, wat in theorie mindere beeldkwaliteit oplevert. Maar anno 2016 is er de belangrijke nuance dat de compacte systeemcamera in sommige gevallen eenzelfde sensor als de DSLR heeft, maar dat is zeer productspecifiek.

Stap 2. Waar moet ik verder op letten als ik een systeemcamera koop?

De systeemcamera is er in allerlei soorten en maten. Lange tijd was de systeemcamera gericht op de eenvoudige fotograaf, die niet al te veel wilde omkijken naar instellingen en mogelijkheden, maar dat is allang niet meer het geval. Je hebt modellen die klein, stijlvol en simpel zijn, maar ook types die uitblinken in mogelijkheden en een ontzettend professionele look-and-feel hebben.

De eenvoudige types kosten vaak stukken minder, tussen de 300 en 500 euro en de bediening beslaat vaak slechts een touchscreen en (soms) een programmawieltje. Het is klik- en klaar, met hier en daar wat speciale sceneselectiemogelijkheden of leuke creatieve filters. Inmiddels is die instap systeemcamera gemeengoed geworden en zijn er meer dan 50 modellen te vinden in de prijscategorie tot 500 euro.

Ben jij op zoek naar een professioneler model dan is het vooral belangrijk om te kijken naar mogelijkheden, de grootte van de sensor en de grip. Daarbij geldt: hoe groter, hoe beter de grip. En eenvoudig gezegd: hoe meer fysieke knoppen een systeemcamera heeft, hoe meer ingewikkeld hij is. Vaak zitten er uitgebreide videomogelijkheden op duurdere modellen, of kun je razendsnel meerdere foto’s achter elkaar schieten, handig in de sportfotografie.

Goede grip is het halve werk

Het adagium: ‘hoe platter, hoe beter’ geldt misschien bij smartphones, maar op het gebied van de systeemcamera is het zeker niet het geval. Voordat je een camera aanschaft, is het goed om te kijken naar de grip. Simpele vraag: houdt het model lekker vast? Zeker voor iemand met grote handen is een iets forser apparaat geen overbodige luxe. Een SLT-camera, een kruisbestuiving tussen de systeem- en spiegelreflexcamera, lijkt in zo’n geval een goede oplossing.

Een grip van rubber is overigens het prettigst. Goedkopere systeemcamera's hebben nog weleens een plastic of kunststof grip en dat is wat glibberiger. Als je een beetje onhandig bent, is dat niet ideaal.

Lens op de systeemcamera

Standaard krijg je bij een systeemcamera niet de meest lichtsterke lens meegeleverd. Het is vaak een basiskitlens met een beetje zoom en een beetje groothoek. Daarmee kun je in alledaagse situaties prima overweg, maar wil je iets meer doen qua fotografie, dan zul je al snel tegen beperkingen aan lopen. Bij een portretfoto is het bijvoorbeeld het mooist als de achtergrond volledig onscherp is. Dat bereik je nooit met een kitlens. Belangrijk bij de aanschaf van een nieuw objectief is te kijken naar de diafragmawaarden, waarbij geldt: hoe lager, hoe beter. Goed glas is echter erg duur. Hoe meer lichtsterk, hoe meer je betaalt.

Het is geen overbodige luxe om hierbij te vermelden dat objectieven tussen verschillende merken lang niet altijd uitwisselbaar zijn. Er zijn namelijk verschillende type systeemcamera, waarbij de zogenoemde Micro Four Thirds-camera's de boventoon voeren. Panasonic en Olympus zijn twee grote fabrikanten die van deze techniek gebruik maken. Hun lenzen zijn dus wel onderling te gebruiken. Heb je een spiegelreflexcamera? Dan kun je in sommige gevallen via een 'mount' deze op je systeemcamera schuiven.

Kies de juiste basisaccessoires

Tot slot: basisaccessoires zijn essentieel. Op een reguliere digitale compactcamera zit bijvoorbeeld altijd een flitser ingebouwd en foto’s maak je doorgaans via een lcd-scherm,

Accessoireschoen

Bij een systeemcamera is dat (vaak) anders. Om de camera’s zo compact mogelijk te houden, maken ze over het algemeen gebruik van een flits- of accessoireschoen. Dat is een kleine aansluiting boven op de camera waarop je de flitser en/of elektronische viewfinder schroeft. Deze zijn lang niet altijd in een standaard systeemcamera kitset meegeleverd. Zeker de elektronische viewfinder is een wat exclusievere accessoire. Vind jij het fijn om liever door zo’n zoekertje te fotograferen – bijvoorbeeld als je vaak in de volle zonlicht kiekjes schiet - dan is het zaak er goed op te letten of die in het basispakket zit.

Flitser

Hetzelfde geldt eigenlijk voor een flitser, al realiseren fabrikanten zich over het algemeen wel dat juist de instapper een basis hulpflitser wel nodig heeft.

Stap 3. Ik fotografeer al een paar jaar. Welke systeemcamera moet ik hebben?

Dan is een systeemcamera in de prijscategorie tot 500 euro wat voor jou. Deze modellen zijn al flink uitgebreid en bevatten diverse mogelijkheden. Een uitgebreide videofunctie, ingebouwde flitser of zoeker – dat soort dingen. Deze apparaten zien er op het oog, ondanks hun compacte formaat, toch wat ingewikkelder uit, bijvoorbeeld door de aanwezigheid van een programmawieltjes met diverse functies.

Wat betekenen de standen op een programmawieltje?

Dat programmawieltje zit boordevol knoppen, wat betekenen die eigenlijk? Wij nemen hieronder de vijf belangrijkste standen met je door.

A | Aperture modus - Hierbij kun je zelf het diafragma instellen, waarna de camera de sluitertijd aanpast. Vooral erg handig wanneer je zelf de scherpte/diepte wil bepalen. Hoe lager het diafragma, hoe ‘onscherper’ de achtergrond.

P | Programmamodus – In principe is de P-stand een soort van semi-automatische stand. De camera kiest zelf sluitertijd en diafragma, maar je hebt wel de mogelijkheid om basisfuncties als belichting of witbalans in te stellen.

S | Shutterspeed modus –Doet precies het omgekeerde als de aperture modus. Bij deze functie kies je zelf de sluitertijd en bepaalt de camera het diafragma. Vooral handig bij bijvoorbeeld actiefotografie, waarbij een hoge sluitertijd gewenst is.

M | Manual mode - De naam zegt het al een beetje – in deze stand bepaal je de belichting, sluitertijd en diafragma. Ideaal voor de ervaren fotograaf, maar voor de beginneling misschien een stapje te ver. De meeste camera’s geven overigens vaak wel een indicatie wanneer er bijvoorbeeld een lange sluitertijd wordt gebruikt, waardoor foto’s onscherp worden. Meestal gaat er dan een icoontje knipperen, maar dat is merk- en productspecifiek.

AUTO | Automatische stand - De camera bepaalt al je instellingen. Belichting, kleuren, diafragma- en sluitertijd. Fotografeer je in een donkere omgeving, dan gaat automatisch de flitser aan. Zowel prettig als uiterst beperkend. Vooral bij wat ingewikkeldere lichtomstandigheden is de automatische stand niet ideaal. Deze stand wordt aangeduid met een groen icoontje.

Stap 4. Tips: belangrijke specificaties voor systeemcamera's

Koop je een duurdere systeemcamera, dan zijn er enkele specificaties om op te letten om uiteindelijk het beste resultaat te kunnen bereiken. Hieronder puntsgewijs.

Video

Iedere systeemcamera kan in Full HD filmen. En ook vrijwel allemaal met een 25FPS of meer. Maar een handmatige videomodus, die ontbreekt nog vaak. Gevolg: je camera bepaalt welke instellingen er gebruikt worden terwijl je een filmpje maakt. Dat kan soms vervelend veel ruis tot gevolg hebben. Wil je ’s avonds bijvoorbeeld een mooi shot maken van een uitgelichte kerk? Gegarandeerd dat er veel ruis op je beeld komt. Dit kun je zelf voorkomen, wanneer je zelf de (licht)instellingen kunt bepalen. In principe gelden bij video dezelfde regels als bij fotografie en kun je dus in P, A, S of M filmen.

Full HD is gangbaar, maar 4K komt eraan. Ben jij een echte filmfanaat dan is het wel belangrijk om die resolutie in de gaten te houden.

Frames Per Seconde (FPS)

Het aantal beelden per seconde. Hoeveel foto’s kan een camera per seconde schieten? Als je veel aan sportfotografie doet, is het wel handig om te weten dat je niet snel het juiste moment mist. Hoe hoger de de fps, hoe groter de kans dat je raak schiet. Gangbaar in de prijsklasse tot 500 euro is 5 tot 7 fps. Let er wel op dat je geen last van kwaliteitsverlies krijgt – soms adverteren fabrikanten met enorme snelheden, maar daalt de hoeveelheid megapixels wanneer je de burst modus gebruikt.

Focuspunten

Misschien wel het belangrijkste bij fotografie: ervoor zorgen dat je een scherpe foto krijgt. Daar zorgt de focus voor. Als je automatisch scherpstelt, wil je dat dit zo snel en accuraat mogelijk gebeurt. Er zijn verschillende onderdelen waar je op moet letten, waarbij de hoeveelheid autofocuspunten verreweg het meest interessant is. Hoe meer focuspunten, hoe beter. De meeste systeemcamera’s maken gebruik van ‘contrastdetectie’. Deze manier van scherpstellen was vroeger iets langzamer dan bij een spiegelreflex, maar tegenwoordig meet de gemiddelde systeemcamera dezelfde snelheden als instapmodellen DSLR. Contrastdetectie heet als voordeel dat het extra functies kan toevoegen aan de focus, denk aan gezichtsherkenning. Bovendien kan een systeemcamera continu automatisch scherpstellen en dat is vooral erg handig bij het filmen.

WiFi

Moest je vroeger met allerhande kabeltjes aan de gang om tot een mooie foto te komen, is dat met de komst van wifi-camera’s niet meer nodig. Veel systeemcamera’s ondersteunen wifi en kunnen dus draadloos foto’s versturen naar smartphone, tablet of direct naar bijvoorbeeld Facebook of Instagram. Er bestaan zelfs camera’s waarbij je smartphone kan fungeren als afstandsbediening.

Geluid

Een onderbelicht punt bij systeemcamera’s – en eigenlijk bij de digitale camera in het algemeen – is het geluid. Hoe helder het stereogeluid volgens fabrikanten bij sommige systeemcamera’s ook mag klinken, het is zelden of nooit voldoende voor een (semi-)professionele video. Voor een vakantievideo is het toelaatbaar, maar houd rekening met schel geluid dat bovendien automatisch wordt ingeregeld. Er zijn inmiddels systeemcamera’s die een 3,5 mm aansluiting een speciale accessoireschoen hebben om een microfoon op aan te sluiten. Als je van plan bent meer dan alleen in en om het huis te filmen, is dit zeker iets om op te letten.

We hopen dat we je hebben geholpen met deze koopgids over systeemcamera's. Heb je naar aanleiding van de koopgids vragen of opmerkingen? Plaats hieronder een reactie of mail de redactie.